چطور با معلولین برخورد کنیم؟( قسمت اول)

خیلی ها نمی دونن که باید چطور با کسی که معلولیت جسمی، حواسی (مثل نابینایی، ناشنوایی و…) و یا ذهنی داره، حرف بزنن و چطور باهاش تعامل داشته باشن. معاشرت با معلولین نباید تفاوت زیادی با معاشرت با سایر مردم داشته باشه. ولی اگر با معلولیت ها آشنا نباشید، ممکنه از این بترسید که حرفی که می زنید از نظر طرف مقابل توهین آمیز باشه و یا با پیشنهاد کمک، کار اشتباهی انجام بدید.

بخش ۱: صحبت کردن با یه فرد معلول

۱-مهم ترین نکته ای که باید بهش توجه کنید اینه که به معلولین احترام بذارید و باهاشون محترمانه برخورد کنید.

باید به کسی که معلولیت داره، مثل سایر مردم احترام گذاشت. بهشون به چشم یک انسان نگاه کنید نه به چشم کسی که کمبود و نقصی داره. سعی کنید روی شخصیت فردی و توانایی هاش تمرکز کنید. اگر لازمه که حتما برای معلولیتش اسمی بذارید، بهتره از خودش بپرسید که چه اصطلاحی رو ترجیح می ده و از همون استفاده کنید. به طور کلی، باید از این جمله طلایی استفاده کنید که: (با بقیه همونطوری رفتار کن که دوست داری با خودت رفتار کنن)

• *خیلی از معلولین (و نه همشون) زبان مردم اول (People First Language) رو ترجیح میدن که در اون، اسم شخص قبل از معلولیتش میاد. یعنی توی این زبان، مثلا به جای این که بگید (خواهر سندروم داونی اش) باید بگید (خواهرش، که سندروم داون داره).
• *مثال های بیشتر برای زبان مردم اول اینه که مثلا به جای این که به کسی اشاره کنید و بگید اونی که معلولیت ذهنی/جسمی داره و یا به جای این که بگید (اون دختر کوره) یا (اون دختری که روصندلی چرخداره) بگید، (احمد فلج مغزیه)، (مریم تا حدی نابیناس) و یا (سارا از یه صندلی چرخدار استفاده می کنه). تا حد امکان از این اصطلاحات کلی برای اشاره کردن به مردم استفاده نکنید. ممکنه بعضی ها از اصطلاح (ناتوان) خوششون نیاد و احساس خوبی بهشون دست نده ولی بعضی های دیگه برای معرفی کردن خودشون از این اصطلاح استفاده می کنن، چون حس می کنن اینطوری حس بدی که نسبت به این کلمه دارن کمتر میشه و حس می کنن معلولیت اون ها بخشی از چیزیه که هستن. بنابراین به کسی که باهاش تعامل دارید رجوع کنید و ببینید چطوری راحت تره. اینطوری بهتر می تونید باهاشون ارتباط برقرار کنید.
• *بهتره بدونید که هنجارهای برچسب زدن به مردم، بین مردم وگروه های مختلف خیلی می تونه متفاوت باشه. به طور کلی، خیلی از افراد ناشنوا، نابینا و افراد مبتلا به اوتیسم زبان مردم اول رو رد کردن و ترجیح می دن از زبان شناخت اول (Identify First Language) استفاده کنن. مثلا توی جامعه ناشنواها رایجه که از اصطلاحاتی مثل ناشنوا و یا کم شنوا استفاده بشه تا معلولیتشون رو توضیح بده. اگر شک داشتید، کافیه که خیلی مودبانه از طرف مقابلتون بپرسید که چطوری راحت تره.

۲-هیچوقت با کسی که معلولیت داره طوری حرف نزنید که انگار ازش بهتر و برترید.

• هیچکس دوست نداره که باهاش مثل یه بچه حرف بزنن و تشویقش کنن. وقتی با یه معلول حرف می زنید، از واژگان کودکانه، اسم کوتاه شده و یا با صدایی بلندتر از حد معمول صحبت نکنید. کارها و ژست های محبت آمیزی مثل نوازش کردن سر فرد معلول رو انجام ندید. این کارها این طور نشون می ده که شما فکر می کنید درک و شعور فرد معلول به اندازه شما نیست و شما اون رو مثل یه بچه می بینید. بنابراین از کلمات عادی و صدای معمولی استفاده کنید و طوری باهاش صحبت کنید که اگر معلولیت نداشت صحبت می کردید.

• *بهتره با کسی که کم شنواست و یا معلولیت شناختی داره آهسته تر صحبت کنید. ممکنه بهتر باشه که با کسی که شنواییش کمتره، بلندتر از حد معمولا صحبت کنید تا بتونه چیزی که می گید رو بشنوه. معمولا وقتی خیلی آروم صحبت می کنید، خود فرد این نکته رو بهتون یادآوری می کنه. شاید لازم باشه ازش بپرسید که آیا خیلی سریع صحبت می کنید، یا ازش بخواید که بهتون بگه آیا لازمه آهسته تر و یا واضح تر صحبت کنید.
• *فکر نکنید که باید کلماتی که استفاده می کنید رو محدود به ابتدایی ترین کلمات کنید. تنها زمانی که باید از زبانی ساده استفاده کنید وقتیه که با یکی صحبت می کنید که مشکل فکری و ارتباطی شدید داره. گیج کردن طرف مقابلتون و یا صحبت با کسی که نمی تونه بفهمه راجع به چی صحبت می کنید خیلی صورت خوش و مودبانه ای نداره. اگر شک داشتید می تونید خیلی معمولی باهاش حرف بزنید و بپرسید که چه چیزهایی رو باید توی صحبت کردن رعایت کنید.

۳-از برچسب ها و اصطلاحات توهین آمیز استفاده نکنید (مخصوصا گاه و بیگاه! ).

• برچسب ها و اسم های تحقیرکننده صورت خوشی ندارن و وقتی با یه معلول حرف می زنید نباید ازشون استفاده کنید. این که یه نفر رو با معلولیتش بشناسیم و یا بهش برچسبی بزنیم که توهین آمیزه (مثل فلج و معلول) بی احترامیه و می تونه خیلی به شخص، آسیب بزنه. همیشه حواستون به چیزی که می گید باشه، اگه لازم بود گفتارتون و زبانتون رو اصلاح و سانسور کنید. از بکار بردن اسم هایی مثل احمق، عقب افتاده، فلج، تشنجی، کوتوله و… خودداری کنید. حواستون باشه هیچوقت هویت یک نفر رو به جای اسم و یا نقشش، با معلولیتش شناسایی نکنید.

• *اگه می خواید یه آدم معلول رو معرفی کنید، نیازی نیست که معلولیتش رو هم بگید. می تونید بگید ( این همکارم سوسنه) نه این که بگید (این همکارم سوسنه که ناشنواست).
• *اگه عبارت معمول و رایجی مثل (یه پا داری یه پا هم قرض بگیر و فرار کن) هنگام صحبت با یه یکی که روی صندلی چرخداره استفاده کردید، معذرت خواهی نکنید. استفاده از این عبارات ضرری نداره، و با معذرتخواهی در واقع دارید روی معلولیتش مانور می دید!

۴-مستقیما با خود فرد صحبت کنید، نه با مددکار و مترجمش!

• برای یه فرد معلول خیلی ناامید کننده است که با کسایی سرو کار داشته باشه که هیچوقت با خودش حرف نمی زنن. پس بهتره با خود کسی که روی صندلی چرخدار نشسته حرف بزنید نه با کسی که کنارش ایستاده. ممکنه بدن این افراد به خوبی و به طور کامل کار نکنه، اما این به این معنی نیست که مغزشون هم مشکلی داره! اگر با کسی حرف می زنید که پرستار داره و یا با کسی که خودش ناشنواست و مترجم زبان اشاره داره، باید همچنان مستقیما با خود فرد معلول صحبت کنید.

• *حتی اگر این شخص زبان بدن شنونده نداره (یعنی مثلا یک فرد مبتلا به اوتیسمه که وقتی حرف می زنید بهتون نگاه نمی کنه)، اینطور فکر نکنید که بهتون گوش نمیده. باهاش حرف بزنید.

۵-صبور باشید و اگه لازم شد سوال بپرسید.

• ممکنه وسوسه بشید که سرعت صحبتتون و زیاد کنید و جملات فرد معلول رو به پایان برسونید، اما این کار بی احترامیه. همیشه اجازه بدید که فرد معلول با سرعت خودش صحبت کنه، بدون این که شما وادارش کنید که سریع تر صحبت کنه. علاوه بر اون، اگر فردی زیادی سریع یا زیادی کُند صحبت می کنه و شما نمی تونید حرفاش و بفهمید، سوال بپرسید و از این کار نترسید. چون خیلی کار زشتیه که به حرفای کسی که باهاش صحبت می کنید گوش ندید و نفهمید چی می گه.

• *ممکنه فهمیدن حرفای کسی که لکنت زبان داره یکم سخت باشه، مجبورش نکنید سریع تر حرف بزنه. اگر لازم شد ازش بخواید حرفش رو تکرار کنه.
• *بعضی از مردم علی رغم توانایی های فکری و ذهنی شون، به زمان زیادی برای پردازش گفتار و تبدیل افکارشون به حرف ها و کلمات نیاز دارن. اگر مکث طولانی بین مکالمه افتاد مشکلی نیست.

۶-از این که راجع به معلولیت فرد سوال بپرسید، نترسید.

• خوب نیست از روی کنجکاوی درباره معلولیت فرد بپرسید، ولی اگر حس می کنید این کار باعث میشه بتونید شرایط رو براش آسون تر و بهتر کنید، این کار و بکنید (مثلا اگر دیدید کسی توی راه رفتن مشکل داره، ازش بپرسید که آیا آسانسور رو ترجیح میده یا پله رو). خوبیش اینه که، این فرد راجع به معلولیتش بارها و بارها توی زندگیش صحبت کرده و می دونه چطور با چند تا جمله توضیحش بده. اگر معلولیت به خاطر تصادف بود و یا از نظر شخص، این اطلاعات خیلی شخصی و خصوصی بود، احتمالا خواهد گفت که دوست نداره راجع بهش حرف بزنه.

• *بهتره سوال بپرسید تا این که با فرضیات خودتون پیش برید.

۷-بعضی از معلولیت ها قابل دیدن نیستن. بعضی ها به این نوع معلولیت (معلولیت نامرئی) می گن، که نمی شه این معلولیت ها رو بلافاصله دید.

• *بهترین کار اینه که با همه مهربون باشید و با همه خوب رفتار کنید، چون نمیشه شرایط هر کسی رو تنها با یه نگاه تشخیص داد.
• *بعضی معلولیت ها می تونن هر روز متفاوت تر از روز دیگه باشن. کسی که دیروز به صندلی چرخدار نیاز داشت ممکنه امروز فقط عصا داشته باشه. این به این معنی نیست که داره تظاهر می کنه و یا داره بهتر می شه. فقط توی چرخه زندگی هر کسی روزهای خوب و بد وجود داره.

 

چطور با معلولین برخورد کنیم؟( قسمت دوم)

در قسمت قبل، با برخی از رفتارهایی که ممکن است موجب آزردگی  معلولان شود، آشنا شدیم. در ادامه این مقاله پیشنهاداتی برای، دوستی و تعامل با آنها معرفی خواهد شد.

بخش ۲: به نحو مناسبی برخورد کنید

۱-خودتون رو در شرایط فرد معلول قرار بدید

اگه تصور کنید که خودتون معلول هستید، فهمیدن این که باید با معلولین چطور برخورد کرد، آسون تر میشه. به این فکر کنید که دوست دارید مردم باهاتون چطور رفتار کنن و چطور حرف بزنن. احتمالا دوست دارید همونطوری رفتار کنن که همین الان دارن رفتار می کنن.

• *بنابراین، باید با معلولین درست مثل سایر مردم برخورد کرد. با همکار جدیدتون که معلولیت داره همونطوری رفتار کنید که با سایر همکارانتون رفتار می کنید. هیچوقت به یه فرد معلول خیره نشید و یا با دلسوزی باهاش رفتار نکنید.
• *روی معلولیت تمرکز نکنید. این مهم نیست که معلولیت کسی رو کشف کنید. بلکه تنها نکته مهم اینه که باهاش مثل بقیه رفتار کنید و باهاش مثل مردم عادی حرف بزنید.

۲-پیشنهاد کمک واقعی بدید

بعضی ها شک دارن که به یه آدم معلول پیشنهاد کمک بدن و می ترسن که با این کار بهش توهین کنن. در حقیقت، اگر به کسی پیشنهاد کمک می دید چون فکر می کنید نمی تونه کاری رو خودش انجام بده، پیشنهادتون می تونه توهین آمیز باشه. ولی افرادی خیلی کمی هستن که از پیشنهاد کمکی که واقعی هستش ناراحت می شن.

• *خیلی از معلولین تردید دارن که از کسی کمک بخوان، ولی از پیشنهاد کمک استقبال می کنن.
• *مثلا، اگر با دوستی که از صندلی چرخدار استفاده می کنه به خرید می رید، ازش بپرسید که می خواد خریداش رو حمل کنید و یا اون ها رو به صندلیش وصل کنید. پیشنهاد کمک به یه دوست هیچوقت توهین آمیز نیست.
• *اگر راه خاصی برای کمک کردن به ذهنتون نمی رسه، ازش بپرسید (آیا کاری هست که بتونم برات انجام بدم؟)
• *هیچوقت قبل از این که از کسی بپرسید، بهش کمک نکنید؛ مثلا صندلی چرخدار کسی رو نگیرید و روی سطح شیبدار هل ندید. در عوض، ازش بپرسید که می خواد صندلیش رو هل بدید و یا کار دیگه ای از دستتون برمیاد؟

۳-با صندلی چرخدار یا عصا و … کسی بازی نکنید.

صندلی چرخدار شاید جای خوبی به نظر برسه برای این که بازوهاتون رو روش بذارید، ولی اگر این کار رو زیاد انجام بدید می تونه کسی که روش نشسته رو اذیت کنه. فقط اگر کسی ازتون خواست صندلی ش رو جابجا کنید این کار رو کنید، در غیر این صورت هیچوقت باهاش بازی نکنید و یا بهش دست نزنید. همه این ها برای واکر، اسکوتر، عصا و با هر وسیله این چنینی صدق می کنه. هر وقت نیاز بود که صندلی کسی رو جابجا کنید، باید اول ازش اجازه بگیرید، و منتظر بمونید تا بهتون اجازه بده. هیچوقت از کسی اجازه نخواید که با صندلی چرخدارش بازی کنید، چون خیلی سوال بچه گانه ایه و می تونه فرد رو ناراحت کنه.

• *با تجهیزات معلولین مثل قسمتی از بدنشون رفتار کنید. شما هیچوقت دست کسی رو جابجا نمی کنید و یا به شونه کسی لم نمیدید. همین رفتار رو در قبال تجهیزاتشون هم داشته باشید.
• *نباید به ابزارها یا وسایلی که شخص ممکنه برای کمک کردن به معلولیتش استفاده کنه (مثل مخزن اکسیژن و…) دست بزنید. مگر این که شما مسئول مستقیمش باشید.

۴-خیلی از مردم با معلولیتشون خو گرفتن

بعضی از معلولیت ها از زمان تولد وجود داشتن و بعضیای دیگه بعدا به خاطر تصادف، بیماری و … بوجود اومدن. بنابراین خیلی ها یاد گرفتن که چطور با معلولیتشون خو بگیرن و کارهاشون رو خودشون انجام بدن. اکثرشون توی زندگی مستقل هستن و تنها برای انجام کارهای کوچیکی به بقیه نیاز دارن. بنابراین توهین آمیز و آزاردهنده اس که فکر کنید یه آدم معلول نمی تونه خیلی کارها رو انجام بده و یا همش در تقلا برای انجام کارهاشه. همیشه این پیش فرض رو داشته باشید که فرد می تونه کاری که تو دستشه رو انجام بده.

• *ممکنه کسی که معلولیتش بعدها و بخاطر تصادف و … بوجود اومده بیشتر از کسی که از بدو تولد معلول بوده به کمک احتیاج داشته باشه. با این حال باید همیشه قبل از این که فکر کنید کسی بهتون نیاز داره، منتظر بمونید که ازتون کمک بخواد.
• *اگر درخواستی از فرد معلول دارید ازش بخواید و ترس این رو نداشته باشید که ممکنه نتونه انجامش بده.
• *اگر می خواید پیشنهاد کمک بدید، سعی کنید واقعی باشه. اگر پیشنهادی که می دید از روی خلوص و مهربونی باشه، و با این فرض نباشه که فکر می کنید فرد نمی تونه کاری رو انجام بده، احتمال این که پیشنهادتون توهین آمیز بنظر برسه کمتره.

۵-سعی کنید سر راه نباشید

سعی کنید اطراف معلول باشید و سر راهشون قرار نگیرید. اگه دیدید کسی می خواد با صندلی چرخدار رد بشه، به گوشه های مسیر برید. پاهاتون رو از مسیر حرکت کسی که با عصا یا واکر می خواد رد شه دور کنید. اگر دیدید کسی به اندازه کافی قوی و متعادل نیست، بهش پیشنهاد کمک بدید. به فضای شخصی معلولین تجاوز نکنید، همونطور که به فضای شخصی هیچ کس دیگه ای تجاوز نمی کنید. اگر کسی ازتون کمک خواست، آماده کمک باشید.

• *بدون اجازه به تجیزاتشون دست نزنید. یادتون باشه که صندلی چرخدار و یا تجهیزات اینچنینی دیگه، جزو فضای شخصیه و قسمتی از خود اون فرد محسوب می شه. لطفا بهش احترام بذارید.

بهتره بدونید که …

• ممکنه بعضیا درخواست کمک رو رد کنن، و این هیچ اشکالی نداره. بعضیا ممکنه نیازی به کمک نداشته باشن، و بعضیا ممکنه خجالت بکشن که شما بهشون کمک کنید، یا ممکنه نخوان ضعیف به نظر برسن. ممکنه بعضیا تجربه خوبی از سایرین که کمکشون کردن نداشته باشن. بنابراین به خودتون نگیرید.
• پیش داوری نکنید. احمقانه است که براساس توانایی یا معلولیت کسی قضاوت کنید. مثلا اینطور فرض کنید که مردمی که شرایط یا معلولیت خاصی دارن هیچوقت نمی تونن ببه چیزی برسن و یا شغلی به دست بیارن و یا روابطی داشته باشن و یا ازدواج کنن و بچه دار شن.
• متاسفانه معلولین می تونن طعمه آسون و خوبی برای قلدری، سواستفاده، جرم های وحشیانه، رفتار ناعادلانه و تبعیض باشن. قلدری، سواستفاده و تبعیض از هر نوعی، اشتباه، ناعادلانه و غیرقانونیه. شما و دیگران حق دارید که همیشه در امان باشید و محترمانه، با مهربونی، عادلانه و با صداقت باهاتون برخورد بشه. هیچکس لایق رفتار قلدری، سواستفاده، جرم های وحشیانه و رفتار ناعادلانه از هر نوعش نیست. این قلدرها و سواستفاده کننده ها هستن که مشکل دارن و دارن اشتباه می کنن، نه شما.
• بعضی ها وسایل کمکی شون، عصاها، واکرها و صندلی های چرخدارشون رو سفارشی و به دلخواه خودشون می سازن. بعضی وقت این کار برای اینه که ظاهر وسایلشون، طوری که خودشون می خوان باشه. مثلا خیلی خوبه، کسی عصایی داشته باشه که خیلی جذاب طراحی شده. علاوه بر ظاهر، بعضی ها به خاطر کاربرد هم تجهیزاتشون رو سفارشی می سازن. مثلا کسی رو تصور کنید که به واکر خودش یه نگهدارنده فنجان و یه چراغ قوه وصل کرده. در این صورت اشکالی نداره که ازش اجازه بگیرید تا نگاه دقیق تری به واکرش بندازید.
• بعضی وقتا ممکنه لازم باشه یه قدم عقب برگردید و از زاویه دیگه ای به موضوع نگاه کنید. مثلا فرض کنید یکی با صدای بلندش آرامش و سکوتتون و به هم بریزه. قبل از اینکه عصبانی بشید و کاری کنید، از خودتون بپرسید چرا؟ از خودتون بپرسید این آدم ممکنه چه زندگی ای داشته باشه و ممکنه با چه سختی هایی روبرو بشیه. احتمالا بعدش بهتر می تونید درکش کنید و رفتار درست تری می تونید از خودتون نشون بدید.
• هر قدر با آدمای بیشتر و متفاوت تری برخورد داشته باشید، بهتر و درست تر می تونید با اطرافیانتون برخورد کنید.

منبع : http://nojavanshad.ir