پذیرش واقعیتها و تمرکز بر تواناییها؛ راهی برای تحول فردی و اجتماعی
استاد مصطفی ملکیان در جمع کارآموزان و هنرجويان مجتمع توانيابان مشهد به تبیین سه نوع عدالت پرداخت:
1. عدالت توزیعی: این عدالت زمانی مطرح میشود که منابع ، امکانات یا نعمتی میان افراد جامعه تقسیم شود. به گفتۀ وی ، عدالت توزیعی اقتضا میکند که این تقسیم بهطور برابر انجام شود؛ برای مثال ، منابع طبیعی یک کشور باید به گونهای میان همۀ شهروندان توزیع شود که هیچ فردی از حقوق خود محروم نشود.
2. عدالت مبادلهای: این نوع عدالت در مبادلات اقتصادی و دادوستدها اهمیت پیدا میکند. استاد توضیح داد که در معاملات ، ارزش کالای مبادلهشده میان دو طرف باید برابر باشد. برای نمونه ، اگر فردی کالایی به ارزش مشخص ارائه دهد ، باید در ازای آن کالایی با ارزش مشابه دریافت کند تا هیچیک از طرفین متضرر نشوند.
3. عدالت جزایی: اين نوع عدالت بر تناسب میان جرم و مجازات تأکید دارد. به گفتۀ وی ، عدالت ایجاب میکند که مجرمان به تناسب جرم ارتکابی مجازات شوند؛ نه بیشتر و نه کمتر. همچنین جامعه باید به گونهای سامان یابد که هیچ مجرمی از مجازات فرار نکند.
نبود عدالت توزیعی در جهان هستی
استاد ملکیان پس از تشریح این مفاهیم به موضوع اصلی بحث پرداخته و تأکید کرد که عدالت توزیعی در جهان هستی وجود ندارد. ایشان اظهار داشت: «در جهان خلقت ، انسانها هنگام تولد از نظر داراییها و تواناییهای جسمانی ، ذهنی و روانی برابر نیستند. برای مثال ، افراد به لحاظ سلامت ، زیبایی و نیرومندی با یکدیگر تفاوت دارند. همچنین تواناییهای ذهنی نظیر قدرت یادگیری ، استدلال ، و تفکر و تواناییهای روانی مانند مدیریت ، بذلهگویی و حاضرجوابی در میان انسانها به طور یکسان توزیع نشده است.»
این استاد برجسته یادآور شد که شرایط بیرونی ، نظیر خانواده ، محیط اجتماعی و وضعیت اقتصادی نیز تأثیر بهسزایی در سهم افراد از زندگی دارند. هیچ فردی پدر ، مادر یا محیط زندگی خود را انتخاب نمیکند و این عوامل در سرنوشت و شرایط افراد نقش تعیینکنندهای دارند.
عدالت انسانی در برابر عدالت طبیعی
این فیلسوف تأکید کرد که اگرچه در جهان هستی عدالت توزیعی وجود ندارد ، اما در جامعۀ انسانی میتوان تلاش کرد این عدالت را برقرار کرد. به گفتۀ ایشان ، وظیفۀ انسانها است که نابرابریها را کاهش دهند و شرایطی فراهم کنند تا افراد جامعه از حقوق برابر برخوردار شوند.
پذیرش واقعیت و حرکت به جلو
استاد ملکیان به اهمیت پذیرش این واقعیت اشاره کرد که پذیرش نبود عدالت توزیعی در جهان هستی ، گامی اساسی برای کنار آمدن با نابرابریها و یافتن مسیرهای سازنده در زندگی است. هرچند این حقیقت ممکن است تلخ باشد ، اما در نهایت ، پذیرش آن میتواند به برکات و فوایدی منجر شود.
مصطفی ملکيان تأکید کرد که هیچیک از ما در شرایط کاملاً برابر متولد نشدهایم. تفاوتها در امکانات ، استعدادها و شرایط زیستی امری طبیعی است ، اما نکتۀ کلیدی این است که چگونه با این تفاوتها مواجه میشویم. به جای حسرت خوردن برای آنچه نداریم ، باید بر تواناییهایمان متمرکز شویم و از آنها بهعنوان ابزاری برای تغییر شرایط بهره ببریم.
وی با اشاره به نمونههای متعدد از زندگی افرادی که علیرغم محدودیتهای جسمی یا اجتماعی توانستهاند به موفقیتهای چشمگیری دست یابند ، یادآوری کرد که این افراد نشان میدهند که تغییر و پیشرفت از تمرکز بر تواناییها آغاز میشود. پذیرش محدودیتها به معنای تسلیم شدن نیست ، بلکه به معنای شناخت واقعی خود و استفاده از ظرفیتهای موجود است.
هنر؛ ابزاری برای بیان و شکوفایی
استاد ملکیان بیان کرد که هنر نیازی به امکانات فیزیکی خاص ندارد. بسیاری از بزرگترین هنرمندان جهان با تکیه بر تخیل ، ذهن خلاق و روحیهای مصمم ، آثار جاودانهای خلق کردهاند. این نشاندهنده قدرت هنر در عبور از محدودیتها و شکوفایی استعدادهای انسانی است. هنر میتواند افراد را به هم نزدیک کند ، احساس همدلی را گسترش دهد و به عنوان پلی برای انتقال پیامهای انسانی عمل کند.
نمایش آثار هنری و تقدیر از هنرمندان
در پایان این نشست ، آثار هنری تعدادی از معلولین جسمیحرکتی مجتمع توانیابان به نمایش درآمد که مورد استقبال حاضران قرار گرفت. این آثار که شامل نقاشی ، طراحی و صنایع دستی بود ، نشاندهندۀ تنوع استعدادها و خلاقیتهای فردی بود. از هنرمندان حاضر در نشست تقدیر به عمل آمد و بر لزوم حمایت از فعالیتهای هنری برای ایجاد انگیزه بیشتر در میان هنرمندان تأکید شد.